اشکالات اجرایی چشمه اتصال تیر به ستون بتنی
محل اتصال تیر به ستون را چشمه اتصال می نامند؛ چشمه اتصال در رفتار لرزه ای سازه تاثیر مستقیمی دارد. بنابراین اجرای این ناحیه از سازه دارای بالایی است با این حال در چشمه اتصال تیر به ستون نیز معمولاً اشکالات اجرایی زیر دیده میشود:
1.2. نداشتن قلاب ۹۰ درجه آرماتورهای سراسری تیر داخل ستونهای انتهایی
در خصوص چشمه اتصال در ستون های پیرامونی ساختمان های بتنی مسئله نداشتن قلاب ۹۰ درجه آرماتورهای سراسری تیر داخل ستونهای انتهایی بعضاً مشاهده میشود. عدم تأمین خم انتهایی لازم برای آرماتورهای طولی تیرها باعث کاهش مقاومت خمشی در بر تکیه گاه ها میشود. همانطور که میدانیم بیشترین تلاش ها (لنگر خمشی و نیروی برشی) در بر تکیه گاه ها اتفاق افتاده و عدم تأمین طول مهاری باخم انتهایی، باعث عدم عملکرد مناسب آرماتورهای طولی خمشی در تحمل لنگرهای وارده میشود. درنتیجه امکان خرابی در این ناحیه قبل از رسیدن به حداکثر مقاومت خمشی تیر وجود دارد.
2.2. رد کردن آرماتور سراسری تیرها خارج از آرماتورهای ستونها
رد کردن آرماتور سراسری تیرها خارج از آرماتورهای ستونها اشکال اجرایی متداولی است که بعضاً مشاهده میشود. در این حالت، این آرماتورهای طولی که در خارج از هسته ستون بوده و تنها توسط بتن پوششی که هیچگونه عملکرد سازه ای ندارد، مهار میشود. در صورت ریختن بتن پوششی حین وقوع زلزله، این آرماتورهای هیچ گونه عملکرد سازه ای نخواهند داشت و علاوه ب رفتار نامناسب تیر، نیروهای وارد بر تیر بهخوبی به ستون منتقل نخواهد شد. برای جلوگیری از این مشکل، در مرحله طراحی سازه بایستی ابعاد ستون و عرض تیرها به گونه ای در نظر گرفته شود که چنین ایرادی در اجرا رخ ندهد.
3.2. شکست اتصال تیربه ستون بتنی
علت این شکست کمبود محصورشدگی بتن در محل اتصال است؛ و چاره آن، تأمین آرماتور عرضی (خاموت) در محل اتصال میباشد. در ناحیه چشمه اتصال تیر به ستون بتنی، در حین زلزله نیروهای برشی بزرگی به این ناحیه وارد میشود که برای تأمین مقاومت برشی کافی و محصورشدگی مناسب بتن هسته ستون، آرماتورهای طولی ستون و قلاب انتهایی آرماتورهای طولی تیر، توصیه میشود تنگ هایی با فواصل مناسب در این ناحیه اجرا شود. در شکل زیر مشاهده می-شود که به علت کمبود آرماتورهای عرضی در چشمه اتصال شاهد شکست برشی و بیرون زدن قلاب انتهایی آرماتورهای تیر هستیم.
عدم وجود تنگهای کافی و مناسب تیر یا ستون در ناحیه بر اتصال، منجر به گسیختگی برشی اتصال میگردد.
در اتصال میانی که میلگردهای طولی تیر با میلگردهای طولی ستون و یا تنگهای مناسب دورگیری نشده باشند، میلگردهای طولی تیر نیز کمانش خواهند نمود.
4.2. عدم اجرای مناسب قالببندی در محل اتصال تیر به ستون بتنی و بتنریزی ناقص
دربند قبل در مورد اهمیت چشمه اتصال توضیحاتی داده شد. چشمه اتصال، محل اتصال تیر به ستون است و برش و لنگر خمشی تحمل شده توسط تیرها در این محل به ستون منتقل میشود. تا بهاینترتیب این تلاش ها به فونداسیون انتقال یابد؛ بنابراین میتوان به اهمیت عملکرد چشمه اتصال پی برد؛ بنابراین هرگونه نقص در اجرای این ناحیه در عملکرد لرزه ای کل سازه تأثیر منفی خواهد داشت.
عدم قالب بندی مناسب در ناحیه چشمه اتصال سبب اختلال درروند بتن ریزی و درنتیجه عدم رفتار سازه در این محل اتصال تیر به ستون به صورت بتن مسلح میشود. همچنین ممکن است بتن پوششی آرماتورها به خوبی تأمین نشده و علاوه بر زنگ زدگی آرماتورها، باعث کاهش مقاومت برشی و خمشی تیرها در بر تکیه گاه ها شود. در شکل زیر نمونه این اشکال را مشاهده میکنید: