گسترش جانبی (نشریه روانگرایی 525)

3-2-2- گسترش جانبی

گسترش جانبی شامل تغییرمکان جانبی بلوک های سطحی بزرگ خاک، در نتیجه ی وقوع روانگرایی در یکی از لایه های زیرین خاک می باشد. با وقوع روانگرایی در لایه ی خاک زیرین- لایه ی هاشورخورده- لای هی بالایی به صورت جانبی به سمت پایین زمین با شیب ملایم حرکت کرده و در طی این حرکت به بلوک های محصور بین شکاف ها تجزیه می شود. این حرکت در نتیجه ی ترکیبی از نیروهای ثقلی و نیروهای اینرسی ناشی از زلزله اتفاق می افتد. به طورکلی گسترش جانبی بر روی زمین های با شیب ملایم (معمولا بین 0/3 تا 3 درجه) رخ داده و به سمت سطوح آزاد نظیر ترانشه های ایجاد شده در مسیر رودخانه ها حرکت می کند.

معمولا تغییرمکان های افقی ناشی از گسترش جانبی به چندین متر میرسد؛ اما در شرایطی که شیب ها مساعد و مدت زمان حرکت لرزهای طولانی باشد، می تواند تا چند ده متر نیز افزایش یابد. خاک جابجاشده در اثر گسترش جانبی معمولا از درون گسیخته میشود که این امر ترک های عمیق، خندق ها و بیرون زدگی و فرورفتگی پوسته ی زمین را بر روی سطح گسیختگی شکل میدهد.

گسترش جانبی عموما سبب گسیختگی پی ساختمانهای قرار گرفته درون یا روی ناحیهی شکست میشود. همچنین در اثر وقوع این پدیده مجراهای فاضلاب، خطوط لوله و دیگر تاسیسات موجود در داخل ناحیه ی گسیختگی تخریب شده و سازههای مهندسی واقع در پاشنهی شکست دچار فشردگی و کمانش میشوند. اگرچه آسیب های ناشی از گسترش جانبی به ندرت فاجعه آمیز هستند، اما این اثرات عملکرد سازه ها و تاسیسات را بهشدت مختل کرده و غالبا گسترده می باشند. به طور مثال در زلزله ی سال 1964 آلاسکا با گسترش نهشته های دشت سیلابی به سمت کانال های رودخانه، بیش از 250 پل آسیب دیده و یا به طور کلی تخریب شد. گسترش جانبی رخداده سبب فشردگی پل موجود روی رودخانه و کمانش عرشه ی آن شد؛ از سوی دیگر این گسیختگی رانش پایه های عمودی بر روی تکیه گاه های کناری پل وجابجایی و دوران پایه های کناری و ستون های پل را به دنبال داشت.در مجموع با توجه به سوابق خرابی های ناشی از روانگرایی در زلزله های گذشته می توان گفت خرابی های به وجود آمده در اثر گسترش جانبی نسبت به دیگر انواع خرابی های حاصل از روانگرایی متداولتر است.

آخرین پروژه ها

مطالب بیشتر