نشست ساختمان؛ علائم و برطرف کردن آن
برای هر ساختمانی بعد از گذشت مدت زمان مشخصی ممکن است پدیده نشست ساختمان رخ دهد. دانستن علائم این پدیده و استفاده از روشهای کارآمد در جلوگیری از بروز خسارات زیاد بسیار ضوروری است. آیا شما از نزدیک ساختمانی در حال نشست را دیدهاید؟ در این مورد چقدر اطلاعات دارید و میتوانید به آشنایان خود انتقال دهید؟ همین مسائل سبب شده است تا مهندسین حین ساخت ساختمان با انجام آزمایشات خاک تمام جوانب نشست ساختمان را در نظر بگیرند و سپس شروع به ساخت نمایند. راههای جلوگیری و یا اصلاح نشست ساختمان وظیفه بعدی متخصصین است. ما در این مطلب شما را با انواع نشست ساختمانها، علائم و برطرف کردن آن آشنا میکنیم.
منظور از نشست ساختمان چیست؟
منظور از نشست ساختمان، پایین رفتن سازه به هر دلیلی و همچنین ایجاد تغییر شکل در خاک زیر پی ساختمان است. آنچه که مشخص است با ایجاد هر سازهای که بر روی خاک احداث میگردد، تنشهایی در خاک به وجود میآید که ناشی از وزن سازه میباشد.
این تنشها ممکن است باعث شوند حجم خاک تغییر کند و در نهایت سبب نشست ساختمان شوند. از عوامل موثر بر مقدار این نشست میتوان به نوع تنش ایجاد شوگده، خخصوصیات فیزیکی خاک و خصوصیات تنش – کرنش خاک اشاره کرد. موادی که تحت تاثیر نیرو قرار بگیرند، ممکن است دچار تغییر شکل شوند.
این تغییر شکل به نیرو بستگی دارد و حالتهای مختلفی ممکن است به وجود آید. شاید با یک نیروی معین، تغییر شکل یکنواخت رخ دهد و شاید این تغییر شکل افزایشی و رو به پیشرفت باشد. مدت زمانی که نیرو بر جسم وارد میشود نیز بسیار عامل مهمی است که باید در نظر گرفته شود.
علائم نشست ساختمان
بدون شک علائمی برای نشست ساختمان وجود دارد که هر چه زودتر این علائم شناخته شوند، راحتتر میتوان از خسارات بیشتر جلوگیری کرد. علائمی که ذکر خواهد شد ممکن است به علت نشست ساختمان نباشد و دلایل دیگری داشته باشد. به همین دلیل با مشاهده هر کدام از علائم بهتر است تمام جوانب کار بررسی شود تا مشکل اصلی پیدا شود. از علائم نشست ساختمان میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
ایجاد فاصله بین دیوار و کف ساختمان
اگر بین قسمت پایین دیوار و کف ساختمان فاصلهای دیده شود، باید به نشست ساختمان پی برد. یکی از آشکارترین علائم نشست ساختمان این مورد است و در صورت بروز این مشکل باید بلافاصله برای جلوگیری از خسارات زیاد اقدام کرد.
ترک اطراف میخ کوبیده شده به دیوار
اگر در اطراف میخ کوبیده شده به دیوار، ترکهایی مشاهده کردید، میتوانید این عامل را جدی بگیرید. با بررسیهای مختلف، مشخص میشود که این ترک از نشست ساختمان است و یا علت دیگری دارد.
شکم آوردن و برآمدگی کف ساختمان
این اتفاق اغلب در کنار دیوارها ممکن است دیده شود. شکم آوردن کف ساختمان یکی از علائم اصلی نشست ساختمان ایت و باید به طور جدی به این مشکل رسیدگی شود. علت بروز این مشکل، اتصال ستونهای تکیه گاهی میباشد.
ایجاد ترک بر روی دیوار زیر زمین
ترکهایی که بر روی دیوار زیر زمین به وجود میآیند، چه به صورت افقی و چه به صورت عمودی بسیار حائز اهمیت هستند. اغلب این ترکها به دلیل نفوذ آب ایجاد میشوند و این عانل باعث جابجایی و تکان دیوار میگردد. اگر سازه شما بتنی باشد، این ترکها به احتمال زیاد از مشکل فونداسیون میباشد که باعث نشست خاک شده است.
ترک بر روی دیوار آجری و بلوکی
شاید برای شما هم پیش آمده است که ترکهایی بر روی دیوارهای آجری و بلوکی دیدهاید. این ترکها میتوانتد نشانگر نشست ساختمان باشند. این ترکها اغلب از گوشه دیوار آغاز میشوند و به لبه پنجره میرسند. ترکهایی که بر روی آجر ایجاد میشوند به سه نوع پلهای، عمودی و افقی دیده میشوند.
هر کدام از این انواع نشانه مشخصی دارند. ترکهای عمودی نشانگر حرکت خاک در زیر فونداسیون است، در حالی که ترکهای افقی نشان دهنده این است که به فونداسیون از طرف خاک، فشار رو به بالایی وارد میشود. وجود خاک نامناسب و ناپایدار در زیر فونداسیون باعث اصلی ترکهای پلهای است که نشست غیر یکنواخت ساختمان را میتواند در پی داشته باشد.
تاب برداشتن و افتادگی درها و پنجرهها
یکی دیگر از علائم نشست ساختمان، افتادگی درها و پنجرهها است. همانطور که قبلا اشاره کردیم این علائم احتمال وقوع نشست ساختمان را نشان میدهند و ممکن است دلایل دیگری داشته باشند و مربوط به نشست ساختمان نباشند. با این حال هنگام تاب برداشتن درب و پنجره، تا یافتن عامل اصلی این مشکل را جدی بگیرید و سهل انگاری نکنید.
انواع نشست ساختمانها
مهندسین و متخصصین در این امر نشست ساختمانها را با توجه به عوامل مختلف طبقه بندی میکنند. نوع خاک زیر ساختمان در نشست ساختمانها بسیار تاثیر گذار است و بسته به اینکه خاک درشت دانه باشد یا ریز دانه، نشست ساختمان نیز مورد بررسی قرار میگیرد.
آنچه که مشخص است نفوذ آب در خاکهای ریز دانه در مدت زمان زیادی نسبت به خاکهای درشت دانه رخ میدهد و این مسئله نشانگر این است که نشست در این خاکها نیز در مدت زمان طولانیتری روی میدهد. ما در این مطلب نشست ساختمانها را در نوع طبقه بندی میکنیم. اولین دسته بندی مربوط به نشست ساختمان تحت تاثیر نیروهای مختلف است. در ابن دسته بندی نشست به دو گروه نشست آنی ( الاستیک ) و نشست تحکیمی تقسیم میشود.
نشست آنی
این نوع نشست ممکن است حین احداث ساختمان و یا بلافاصله پس از احداث آن رخ دهد. این نشست فوری میتواند خسارات زیادی به ساختمان وارد کند و البته نشان از این است که در طراحی پی و دیگر مولفهها دقت کافی به کار نرفته است. در حالی که نشست تحکیمی را میتوان تابعی از زمان دانست. اگر نشست سازه به طور کلی رخ بدهد، بدون شک نشست آنی و نشست تحکیمی باهم رخ داده است.
نشست تحکیمی
همانطور که قبلا اشاره کردیم این نوع نشست وابسته به زمان است و با گذر زمان اتفاق میافتد. نشست تحکیمی را میتوان به دو مرحله تقسیم بندی کرد. در مرحله اول آب و هوا از منافذ خاک بیرون میآیند. در حالی که مرحله دوم، پس از اتمام مرحله اول آغاز میگردد و به خزش خاک نیز معروف است. مرحله دوم نشست تحکیمی به دلیل تغییر شکل خمیری خاک و فرآیند کلوئیدی – شیمیایی رخ میدهد.
با اینکه دلیل محکمی بر این اتفاق هنوز به اثبات نرسیده است، اما برخی از محققان لغزیدن خاک بر روی یکدیگر را عامل اصلی میدانند. مرحله اول نشست تحکیمی وسیعتر و سریعتر اتفاق میافتد و به همین دلیل پیش بینی آن آسان است. همین پیش بینی آسان سبب شده است تا تحکیم مرحله اول با اهمیتتر از مرحله دوم باشد.
اما در دومین دسته بندی میتوان نشست ساختمان را برحسب خرابیهایی که در آثار ساختمان ایجاد میشود، طبقه بندی کرد. در این دسته بندی نشست ساختمان به دو گروه نشست یکنواخت و نشست غیر یکنواخت ( نامتجانس ) تقسیم میشود.
نشست یکنواخت
اگر نشست در تراز زیر پی به یک اندازه و یکنواخت باشد، نشست یکنواخت میگویند. این نشست به دلیل اینکه تغییری در توزیع تنشها ایجاد نمیکند، چندان اهمیتی ندارد. با این حال میتواند بر تاسیساتی مانند لولههای گاز و آب و فاضلاب تاثیرگذار باشد. اگر نشست یکنواخت زیاد باشد ممکن است سبب شکستگی این لولهها شود.
نشست غیریکنواخت
همانطور که حتما از نام این نشست متوجه شدهاید، نشست در یک سمت از سازه با طرف دیگر تفاوت دارد و توزیع تنشها در خاکهای زیرین را به هم میزند. در این نشست سیستم کلاف بندی سازه ساختمان از تعادل اولیه خارج میشود و همین موارد نشانگر این است که باید این نشست را بسیار جدی گرفت.
مهندسین اطلاعاتی که در مورد نشست نسبی و غیر یکنواخت از یک سازه را به دست میآورند بسیار مهم تر از نشست کلی میدانند. نشست غیر یکنواخت میتواند دلیلی بر نابسامانیها و خرابیهای زیادی در ساختمان باشد.
جلوگیری از نشست ساختمان
بهترین راه برای اینکه با نشست ساختمان روبرو نشوید، رعایت برخی نکات ساختمانسازی است تا احتمال نشست به کمارین حد خود برسد. ما به چند نکته که میتواند به شما در این امر کمک کند اشاره میکنیم.
- سبک سازی ساختمان
- مقاوم سازی پی و در نتیجه افزایش ظرفیت باربری
- در زیر فونداسیون دستک و پایه در نظر گرفته شود.
- دیوارهای سازه با ستونها پیوستگی داشته باشد.
- تعداد ستونهای سازه افزایش داده شود.
جمع بندی
در برخی ساختمانها به دلایل مختلف، پدیده نشست ساختمان اتفاق میافتد که بسته به نوع نشست میتواند خساراتی در بر داشته باشد. از انواع نشست میتوان به نشست آنی و نشست تحکیمی اشاره کرد که این دسته بندی براساس نیروهای وارد شده بر خاک انجام میشود. در دسته بندی دیگر نشست ساختمان به دو گروه نشست یکنواخت و غیر یکنواخت تقسیم میشود که خسارات نشست غیر یکنواخت بسیار بیشتر میتواند باشد.
از علائم نشست ساختمان می توان به ایجاد فاصله بین دیوار و کف ساختمان، ترک اطراف میخ کوبیده شده به دیوار، ایجاد ترک بر روی دیوار زیرزمین و … اشاره کرد. برای جلوگیری از نشست ساختمان می توان از سبک سازی ساختمان، افزایش تعداد ستونهای سازه و پیوستگی دیوارهای سازه با ستونها را در نظر گرفت.
مطالب بیشتر
سایر خدمات
.