اجرای شمع بتنی درجا + فیلم نحوه اجرا مراحل کار
در این مقاله به بررسی انواع شمع پرداخته و سپس مراحل اجرای شمع بتنی درجا را مرور می‌شود. در فیلم بالا نحوه اجرا و مراحل کار به تصویر کشیده شده است.
انواع مختلف شمع
شمع‌هايی که قرار گرفتن آن در زمين همراه با جا‌به‌جايی زياد در خاک مجاور است، شامل انواع زير هستند.
- شمع چوبی
- شمع بتن مسلح پيش ساخته يا پيش فشرده
- شمع بتن مسلح ريخته شده در محل
- شمع لوله بتنی که با ته بسته در زمين کوبيده شده و داخل آن بعداً بتن ريزی شود
- شمع لوله فلزی که با ته بسته در زمين کوبيده شده و داخل آن بعداً بتن ريزی شود اعم از آنکه لوله در جا بماند يا بعداً بيرون کشيده شود.
شمع‌هايی که قرار گرفتن آنها در زمين همراه با جابه جايی خاک مجاور نيست، به قرار زير است.
- انواع شمع بتن مسلح با مقطع دايره يا غير دايره که پس از حفاری در محل بتن ريزی می‌شود.
- انواع شمع‌های فلزی با مقاطع دايره و غير دايره که قبل از کوبيده شدن در زمين، محل قرار گرفتن آنها حفاری می‌شود.
شمع بتنی پیش ساخته
شمع‌های پیش‌ساخته در سازه‌های دائمی و در زمین‌هایی که کوبیدن شمع بتنی پیش‌ساخته از نظر‌‌سختی زمین میسر باشد، استفاده می‌شود.
ساختن شمع
- شمع‌های بتنی پیش ساخته باید بر روی یک سکوی محکم و هموار ساخته شوند.
- بتن شمع‌های پیش ساخته باید در قالب های صاف و بدون عیب و درز ریخته شود.
- قالب‌ها باید به نحوی باشد که هیچ گونه نشست یا تغییر شکل در آنها به وجود نیاید.
- بتن شمع‌ها باید صاف و بدون عیب و کرم خوردگی و فضای خالی باشد و ابعاد آن طوری باشد که اگر یک خط مستقیم از نوک شمع تا انتهای آن در طول شمع کشیده شود. اختلاف فاصله این خط از لبه شمع از ۲/۵ سانتیمتر تجاوز ننماید.
- مقاومت فشاری بتن شمع‌های بتنی پیش ساخته حداقل مساوی ۲۵۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است.
- شمع‌ها باید طوری روی هم چیده و انبار شوند که عبور هوا از بین آنها ممکن باشد.
- محل انبار کردن شمع بتن مسلح باید طوری انتخاب شود که کف محل انبار مقاومت کافی داشته باشد. قرار دادن شمع‌ها روی‌هم بدون آنکه قطعه تخت‌های در دو طرف شمع بین آنها قرار داده شود ممنوع است. محل مجاز برای قرار گرفتن تخته‌ها حدود محلی است که قلاب بلند کردن در آن حدود قرار داده‌شده است. این قطعات چوبی باید در جهت محور عمود بر کف انبار کاملاً روی‌هم واقع باشد و خستگی اضافی در اثر انبار کردن به شمع تحمیل نشود.
حمل و کوبیدن شمع‌ها
شمع‌ها باید هنگام حمل و نقل در نقاطی که در نقشه‌ها نشان داده شده تکیه نمایند و هنگام جابه‌جا کردن‌ها و حمل و نقل بین سکوی بتن ریزی، انبار دسته بندی و تجهیزات شمع کوبی، از یک قلاب یا وسیله مصوب دیگری استفاده شود. همچنین در موقع بلند کردن شمع‌ها در محل شمع کوبی، باید از نوار سیمی، قلاب یا وسیله مصوب دیگر استفاده کرد. دستگاه‌های شمع کوبی باید به چکش با ظرفیت کوبندگی لازم برای شمع‌ها مجهز بوده و باید چرخ‌های کشش جداگانه برای بلند کردن چکش و شمع‌ها به طور مستقل از هم داشته باشد. حداقل وزن چکش شمع کوب ۱۳۶۰ کیلوگرم ( ۳۰۰۰ پوند) است و ارتفاع افتادن چکش باید کمتر از ۳ متر باشد. وزن چکش با نیروی وارده به شمع باید طوری باشد که شمع در هر ضربه لااقل ۳ میلیمتر در زمین فرو رود.
جهت هدایت شمع‌های عمودی و همچنین شمع‌های مورب، باشد. شمع‌ها باید در موقع قرار گرفتن و کوبیده شدن به نحوی هدایت شوند که دقیقاً شاقول و یا با زاویه مورب مقرر کوبیده شوند و از وضع صحیح شمع‌ها اطمینان حاصل شود. شمع‌هایی که با دقت مقرر کوبیده نشده، باید بیرون کشیده و مجدداً کوبیده شوند. یا اینکه شمع جدیدی در مجاورت آن کوبیده شود. این گونه عملیات اضافی کلاً به هزینه پیمانکار خواهد بود. در بعضی مواقع کوبیدن یک شمع ممکن است باعث بالا آمدن یک یا یک گروه از شمع‌های مجاور که قبلاً کوبیده شده‌اند شود. این احتمال در مورد شمع چوبی بیشتر است. با اتخاذ تدابیر مناسب از جمله پیش حفاری از وقوع چنین اتفاقی باید جلوگیری نمود.
ارزش باربری و نفوذ
شمع‌های کوبیدنی، (به جز آن دسته از شمع‌هایی که تحت آزمایش بارگذاری قرار می‌گیرند) باید تا رسیدن به میزان باربری معینی که در نقشه‌ها یا مشخصات فنی خصوصی ارائه شده کوبیده شوند. همچنین این شمع‌ها باید حداقل تا ۳/۶ متر (۱۲ فوت) در داخل زمین طبیعی نفوذ کنند و در صورتی که برای نوک شمع تراز معینی تعیین شده باشد، باید حداقل به آن تراز برسند مگر آنکه دستگاه نظارت دستور دیگری در این مورد ابلاغ نماید. شمع‌هایی که تحت آزمایش بارگذاری قرار می‌گیرند باید تا تراز تعیین شده کوبیده شوند. سطح زمین طبیعی در مناطقی که خاکریزی شده عبارت است از سطح زیر خاکریزی یا سطح زیر سر شمع، هرکدام که پایین‌تر است. در صورتی که بار طراحی شمع در نقشه‌ها یا مشخصات فنی خصوصی ارائه نشده باشد، باید شمع‌ها را تا رسیدن به میزان باربری برابر ۴۵ تن کوبید.
بریدن سر شمع
آرماتورهای موجود در شمع‌ها باید طبق اندازه‌هایی که در نقشه‌ها نشان داده شده در بتن قرار گیرد. آرماتورهای سر شمع‌ها باید با ابزارآلات دستی یا مکانیکی بریده شود. منفجر نمودن سر شمع‌ها جز با تصویب دستگاه نظارت مجاز نخواهد بود. سر شمع‌ها باید در ارتفاعی بین کف ابنیه فوقانی و پایین ترین لایه آرماتور فولادی آن ابنیه قطع شود. هرگاه بتن سر شمع‌ها تا میزانی پایین‌تر از ارتفاع فوق آسیب ببیند، پیمانکار باید به هزینه خود سر شمع را مرمت نماید. دستگاه نظارت ممکن است در چنین مواردی برای پوشش آرماتورها ضخامت تعیین نماید.
تطویل شمع
در صورتی که طول یک قطعه شمع بتنی برای تحمل بارهای در نظر گرفته شده کافی نبوده و احتیاج به تطویل داشته باشد، معمولاً یکی از روش‌های زیر باید انجام گیرد.
- تطویل شمع به روش بتن ریزی در محل.
- به کار بردن اتصالات مخصوص.
شمع فلزی
در مواردی که طول شمع و یا سختی زمین به کار بردن شمع فلزی را از نظر فنی و اقتصادی توجیه نماید، از شمع فلزی استفاده می‌شود. شمع فلزی باید بر اساس مقاطع نشان داده شده در نقشه‌ها تهیه شود. این نوع شمع می‌تواند به صورت مقاطع H یا لوله یا قوطی یا مقاطع مرکب که از جوش کردن ورق‌ها و یا سپرهای فلزی حاصل شود. در مورد شمع‌های فلزی خطر زنگ زدن مطرح است، بنابراین در محل‌هایی که خطر زنگ زدن شمع‌ها موجود است باید آنها را حفاظت نمود.
اتصالات شمع فلزی
شمع‌های فلزی از قطعات با مقطع مساوی تشکیل یافته و اتصال این قطعات می‌تواند قبل ازکوبیدن شمع و یا در حین کار انجام گیرد. سطوحی که به هم جوش می‌شوند باید صاف و یکنواخت و تمیز و بدون چربی باشند. قطعاتی که به هم جوش می‌شوند باید تا پایان عمل جوشکاری به وسیله پیچ، گیره و یا خال جوش به یکدیگر مهار شوند. جوش‌های انجام شده که به وسیله جوشکاران ماهر و با تجربه انجام خواهد گرفت، باید در بررسی عینی، سالم، بدون ترک و به هم پیوسته باشند. همچنین جوش‌ها باید طبق نقشه و مشخصات بوده و در داخل آنها فضای خالی وجود نداشته باشد.
شمع بتنی ریخته در محل
در مواردی که نوع زمین از قبیل آسان بودن حفاری، ایستا بودن نسبی دیواره محل حفاری شده و یا لزوم استفاده از قطرهای زیاد به کار بردن انواعی از شمع بتنی ریخته در محل را ایجاب نماید، از این نوع شمع استفاده می‌شود.
انواع مختلف شمع بتنی ریخته در محل
- حفاری که محل آن با بتن پر شود.
- لوله فولادی یا بتنی که تا عمق مطلوب کوبیده شده و سپس داخل لوله با بتن پر شود.
حفاری شمع بتنی ریخته در محل
حفاری شمع‌های ریخته در محل، به وسیله دستگاه‌های مخصوص و به قطرهای مختلف انجام می‌گیرد. در صورتی که امکان ریزش دیوار‌ه‌های محل حفاری شده شمع، در اثر فشار خاک و یا آب وجود داشته باشد، باید با تصویب دستگاه نظارت، به یکی از روش‌های زیر از ریزش جداره جلوگیری نمود.
- به کار بردن مخلوط آب و بنتونیت یا مواد مشابه.
- به کار بردن لوله فلزی در سرتاسر چاه.
- به کار بردن لوله فلزی در قسمت‌های اولیه چاه و مخلوط آب و بنتونیت در سایر قسمت‌ها.
- به کار بردن لوله بتنی که در محل باقی می‌ماند.
بتن ریزی شمع
بتن ریزی در محل حفاری شده شمع، به وسیله لوله مخصوص (ترمی) انجام می‌گیرد و باید به صورتی باشد که بتن، حفر‌ه‌های جداره و انبار انتهای شمع را کاملاً پر نماید. به این منظور در مدتی که بتن ریزی ادامه دارد، باید توجه نمود که انتهای آن همیشه تا ۲ متر در بتن باشد. چنانچه جریان بتن در شمع، کوتاه کردن طول لوله ترمی را ایجاب نماید، باید به طوری کوتاه شود که انتهای آن همواره در بتن باقی بماند. در صورت استفاده از لوله فلزی جهت حفاری و در حالتی که مقرر است لوله فلزی بیرون کشیده شود، این لوله باید بلافاصله بعد از اتمام بتن ریزی و قبل از گیرش بتن بیرون کشیده شود. بتن شمع‌های ریخته در محل باید از نوع بتن ۴۰۰ کیلوگرم سیمان باشد و با سیمان پرتلند ساخته شود.
شرایط کوبیدن لوله‌های فولادی
در مرحله بعد اجرای شمع بتنی درجا پس از کوبیدن لوله‌ها و قبل از جاگذاری و ریختن بتن، لوله فولادی باید مورد بررسی قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که شکسته نشده و یا از قطر آن در هیچ نقطه از طول کاسته نشده باشد. لوله‌ای که بر اساس نقشه کوبیده نشده و شکسته شده، یا قسمتی از آن تضعیف شده باشد، به طوری که نتواند بار مجاز را منتقل نماید، مورد قبول قرار نخواهد بود. این لوله‌ها را باید از زمین بیرون آورده و لوله جدیدی جایگزین یا لوله جدیدی در کنار آن کوبیده شود.
لوله‌هایی که از طرف دستگاه نظارت رد شود ولی امکان بیرون آوردن آن موجود نباشد باید به هزینه پیمانکار بابتن ضعیف پر شود و سپس لوله جدیدی در مجاورت آن کوبیده شود. در این صورت هزینه ازدیاد ابعاد پی که از طرف دستگاه نظارت به پیمانکار ابلاغ می‌شود، به عهده پیمانکار خواهد بود. داخل لوله‌های کوبیده شده باید قبل از جاگذاری آرماتور و بتن ریزی از مواد خاکی تمیز شوند. لوله‌های فولادی باید دارای مقاومت لازم و مطابق ASTM A36 باشند. به‌طوری که قبل از پر شدن با بتن در اثر فشار خاک یا کوبیدن شمع‌های مجاور تغییری در شکل آنها پدید نیاید. این لوله‌ها باید آب بند باشند، تا قبل از بتن ریزی آب به داخل شمع‌ها نفود ننماید.
آرماتور
آرماتو‌های شمع باید قبلاً تهیه و بسته‌شده باشد و پس از بازدید و تأیید مهندس ناظر و قبل از شروع بتن‌ریزی، در داخل محل حفاری‌شده جاگذاری و از بالا مهار شود، به‌طوری‌که فاصله آن از دیواره چاه حفظ شود. این آرماتورها بعداً طبق نقشه به آرماتورهای سر شمع متصل خواهند شد.
مطالب بیشتر
سایر خدمات
